Podstrona: Publikacje / Wizytówka pracownika PRz

European Research Studies Journal Volume XXVII, Issue 3, 2024 pp. 1432-1454

Abstract: Purpose: The main of this article is to present a model of the culture of global ecological security policy that allows for the assessment of the ecological security of each country based on the development of its cities. Design/Methodology/Approach: The question was asked whether the difficulties in modeling the ecological security of the state are a consequence of limitations in the coherence of four dogmas: ecological security, sustainable development, social responsibility and environmental management. The model was developed after conducting an archival search of literature and management practices on the example of 18 regional cities in Poland. It was assumed that the properties of environmental aspects of cities are a natural quantity influencing the ecological safety of these cities and therefore of each country in the contemporary global civilization system. The research view provided a synthetic picture of regional cities studied in an "isolated" way in the context of the organizational maturity of city development in micro-communities for which regional city development policies were adopted. The multi-criteria method allowed us to identify and describe these micro collections in order to map the macroscopic observation of the development of regional cities emerging from the entire development of the country. This method also allowed us to determine the level of maturity of implementation and respect for the four doctrines in the development of cities, i.e.: ecological safety, social responsibility, sustainable development and environmental management. The research structure is based on the organizational coherence of these doctrines and represents holistic realism, which enabled the use of a synthetic research approach "from specific to general". Findings: A synthetic approach to the theory and practice of state development, regional cities and development doctrines allowed for an assessment of the maturity of the coupling of doctrines in all areas of regional city development. The study was inductive and empathetic, therefore it indicated how to improve the maturity of the state management process. The model emphasizes the importance of adopting best development practices, using eco innovative public services and supporting the involvement of city stakeholders in order to increase the organizational culture of the country's ecological safety. I have developed 13 catalogues of elements of the structure of the development strategy of regional cities in Poland, containing 1 390 public services. Practical implications: The model is needed to improve the diagnosis of administrative decisions and the selection of intervention investments with positive environmental aspects. The model can be used to develop a diagnosis of the development of each city, update the strategy of urban development and analyze social conclusions from the point of view of the environmental aspects of the entire country. The environmental aspects of the state and its Originality/Value: This means that the model creates necessary and sufficient boundaries of the state's development, optimizes the state management process, emphasizes the role of the authorities in achieving development efficiency, i.e. in reducing external costs by optimizing the environmental aspects of the state. Keywords: International ecological security, sustainable state development, social responsibility, environmental management, the value of regional cities.

JEL Code: M14, M38, Q01, Q51, R58.

Paper type: Research article. 

https://www.intechopen.com/online-first/1178847

Lipińska E. J., 2022: Zarys teorii państwa jako organizacji bezpiecznej ekologicznie w badaniach empirycznych (Outline of the theory of the state as an ecologically safe organization in empirical research). Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, 527.

SUMMARY

      The monograph "Outline of the theory of the state as an ecologically safe organization in empirical research" by dr inż. Ewa J. Lipińska was published by the Publishing House of the Rzeszów University of Technology (in December 2022).

      This monograph provides an insight into: what the state means as an ecologically safe organization. The basis of this insight are the states of regional cities from the point of view of social responsibility, smart and sustainable development and environmental management. The ecological safety of the state is analyzed taking into account the current aspects of the reality in which three environments function: social, economic and natural.

      The monograph highlights some multifaceted tendencies in the development of the state in the world or in Europe. The aim is to answer the main question: was the so far dominant analytical concept of the state sufficient to understand the nature and role of ecological security in the contemporary spatial organization and should this concept not be extended to include the subject concept?

      The polemic begins with a literature review in the context of five axiologies of uncertainty: where are cities headed, ecological safety, social responsibility, sustainable development and environmental management. This review also included the mechanisms of integration of various state policies in the tragedy of the common pasture. The aim of this polemic is to draw attention to new or supplemented definitions of a smart city, sustainable development, ecological technique, socially responsible and sustainable development of the city as well as the ecological safety of the state (compiled by the author of the monograph). The meaning of these five definitions is based on the international definition of the environmental aspect.

      The monograph cites evidence of the state's ecological insecurity, based on an analysis of 18 strategies for the development of Polish regional cities. This evidence is derived from 13 catalogs of elements of the structure of the development strategy of regional cities (created by the author of the monograph). Sub-policies for the development of Polish regional cities - according to which the author classifies elements of the development strategy structure in these 13 catalogs - show gaps in knowledge about the environmental aspects of these regional cities in Poland.

      Although the monograph is based on secondary data sources, there are no theoretical obstacles to expanding and understanding the concept of the state as an ecologically safe organization in the practice of public management (administrative management). Due to this feature, as well as real historicism, the dialectical approach to the theory of the state as an ecologically safe organization may be a good tool for explaining the phenomenon of development and growth and introducing a standard global definition of managing the state as an ecologically safe organization.

      In realistic terms, in the case of Poland, a discussion on this topic is justified in the context of the method of measuring environmental results after the socially responsible, intelligent and sustainable development of a state or a regional center or city.

      The monograph ends with a comprehensive definition of the ecological safety of the state.

       Lipińska E. J., 2022: Zarys teorii państwa jako organizacji bezpiecznej ekologicznie w badaniach empirycznych (Outline of the theory of the state as an ecologically safe organization in empirical research). Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej; 527.

STRESZCZENIE

      Monografia daje wgląd w to, co oznacza państwo jako organizacja bezpieczna ekologicznie. Podstawą tego wglądu są stany miast regionalnych z punktu widzenia odpowiedzialności społecznej, inteligentnego i zrównoważonego rozwoju oraz zarządzania środowiskowego. Bezpieczeństwo ekologiczne państwa jest analizowane z uwzględnieniem obecnych aspektów rzeczywistości, w której funkcjonują trzy środowiska: społeczne, gospodarcze i przyrodnicze.

      W monografii zwraca się uwagę na niektóre wieloaspektowe tendencje rozwoju państwa w świecie lub Europie. Celem jest odpowiedzieć na główne pytanie: czy dominująca dotychczas analityczna koncepcja państwa była wystarczająca dla zrozumienia charakteru i roli bezpieczeństwa ekologicznego we współczesnej organizacji przestrzennej i czy nie należy tej koncepcji rozszerzyć o koncepcję przedmiotową?

      Polemikę rozpoczyna przegląd literatury w kontekście pięciu aksjologii niepewności: dokąd zmierzają miasta, bezpieczeństwa ekologicznego, odpowiedzialności społecznej, zrównoważonego rozwoju i zarządzania środowiskowego. Ów przegląd również obejmował mechanizmy integracji różnych polityk państwa przy tragedii wspólnego pastwiska. Celem tej polemiki było zwrócenie uwagi na nowe lub uzupełnione definicje inteligentnego miasta, zrównoważonego rozwoju, techniki ekologicznej, odpowiedzialnego społecznie i zrównoważonego rozwoju miasta oraz bezpieczeństwa ekologicznego państwa (opracowane przez autorkę monografii). Sens tych pięciu definicji opiera się na międzynarodowej definicji aspektu środowiskowego.

      Monografia przytacza dowody braku bezpieczeństwa ekologicznego państwa, w oparciu się na analizie 18 strategii rozwoju miast regionalnych Polski. Dowody te wynikają z 13 katalogów elementów struktury strategii rozwoju miast regionalnych (utworzonych przez autorkę monografii). Subpolityki rozwoju miast regionalnych Polski – według których autorka dokonuje klasyfikacji elementów struktury strategii rozwoju w tych 13 katalogach – ukazują luki w wiedzy na temat aspektów środowiskowych tych miast regionalnych Polski.

      Chociaż monografia opiera się na wtórnych źródłach danych, nie ma żadnych przeszkód teoretycznych dla rozszerzenia i zrozumienia koncepcji państwa jako organizacji bezpiecznej ekologicznie w praktyce zarządzania publicznego (zarządzania administracyjnego). Ze względu na tę cechę, a również rzeczywisty historyzm, dialektyczne ujęcie teorii państwa jako organizacji bezpiecznej ekologicznie może stanowić dobre narzędzie wyjaśniania zjawiska rozwoju i wzrostu oraz wprowadzenia standardowej globalnej definicji zarządzania państwem jako organizacją bezpieczną ekologicznie.

      W ujęciu realistycznym, w przypadku Polski dyskusja na ten temat ma rację bytu w kontekście metody pomiaru rezultatów środowiskowych po społecznie odpowiedzialnym, inteligentnym i zrównoważonym rozwoju państwa lub ośrodka regionalnego lub miasta.

      Monografię kończy kompleksowa definicja bezpieczeństwa ekologicznego państwa.

Abstract

The author defines three equally important theories: the eco-management and audit system with sustainable development and social responsibility. A critical query of literature in English and Polish indicated the necessary and sufficient conditions to link the spatial structure of cities with the features of the three theories. The literature, however, does not include such a synthetic consideration of the urban development model, where the eco-management system is based on social responsibility and sustainable development. The thesis is that the process of socially responsible city management is based on true sustainable development, which is achieved in the city’s eco-management and audit system, based on the identified environmental aspects of the city. The article is the first comprehensive piece of evidence to demonstrate the need for a compulsory (rather than voluntary) and deep environmental approach to urban development to make it equitably responsible and sustainable. The article indicates the research gaps, which are the environmental and socio-ecological aspects of cities. A definition of the term environmental management and audit system of cities as an organisation is given. The lack of ecological security of semi-peripheral and the peripheral cities may be the reason why global civilisation challenges cannot be met. The author refers to the ecological safety of cities, proposes potential future research and invites to intercultural discussions on the problems of city management, which are still not socially responsible and sustainable.

 Key words: eco-management and audit system, sustainable development, social responsibility, global cities.

Streszczenie

Autorka łączy równie ważne trzy teorie: system ekozarządzania i audytu z zrównoważonym rozwojem oraz odpowiedzialnością społeczną. Krytyczna kwerenda literatury w języku angielskim i polskim wskazała konieczne i wystarczające warunki do powiązania struktury przestrzennej miast z cechami tych trzech teorii. Literatura jednak nie zawiera tak syntetycznego rozważania modelu rozwoju miast, gdzie system ekozarządzania oparty jest na odpowiedzialności społecznej i zrównoważonym rozwoju. Teza brzmi: proces odpowiedzialnego społecznie zarządzania miastem opiera się na prawdziwym zrównoważonym rozwoju, który jest osiągany w systemie ekozarządzania i audytu miasta, na podstawie zidentyfikowanych aspektów środowiskowych miasta. Artykuł jest pierwszym tak obszernym dowodem wskazującym potrzebę obowiązkowego (a nie dobrowolnego) i głębokiego (a nie płytkiego) podejścia środowiskowego w rozwoju miast, aby były one prawdziwie i sprawiedliwie odpowiedzialne oraz zrównoważone. W artykule wskazano luki badawcze, którymi są aspekty środowiskowe i aspekty społeczno-ekologiczne miast. Podano definicję terminu system zarządzania środowiskowego i audytu miast jako organizacji. Brak bezpieczeństwa ekologicznego miast semiperyferii i peryferii może być powodem niesprostania globalnym wyzwaniom cywilizacyjnym. Autorka odwołuje się do bezpieczeństwa ekologicznego miast, proponuje potencjalne przyszłe badania i zaprasza do międzykulturowych dyskusji na temat problemów zarządzania miastami, które nadal nie są społecznie odpowiedzialne i zrównoważone w rozwoju.

Słowa kluczowe: system ekozarządzania i audytu, zrównoważony rozwój, odpowiedzialność społeczna, miasta globalne.

http://socialspacejournal.eu/numerbiezacy.html

Instruments of state responsibility for natural and social environments in the context of the theory of internalisation of external costs

Abstract

In this article, the theory is referred of internalisation of external costs and the research gap made by the doctrine of social responsibility in relation to the goods and services of ecosystems used by organisations located on the territory of the state. Six premises for taking up the topic were indicated. Firstly, it was the concept of the state understood as the organisation of a global society and subject to superior power. Secondly, it was the social responsibility of the territory, and therefore, striving to create at the local level a system of well-being and high quality of life based on good management and social participation and social economy that contradict the vision of the territory operating under market competition conditions. Thirdly, it was the opinion that the biotic community includes all living organisms in a given territory, which means that community members are not seen as autonomous beings separated from nature. Fourthly, it was recognized that the organization's goals are considered to implement a global development strategy when in fact they cannot follow their national success outside the home region. Fifthly, the ambiguous term environment is a key factor in knowing the society what requires thinking about economic events that shape the society lives in nature. The sixth premise for the explanation of the issue in question is the term protection understood, among other things, as all social relations affecting the behaviour, attitudes and experiences of members of society in the state.

On the basis of these premises, reference was made to the problem of: administrative permits to cause damage to the state's ecosystems; investments to remove damage caused to ecosystems; economics of ecosystem services and damage removal; administrative fines for damages caused when there is no authorisation for them; integrated permits to deal with damage to ecosystems. The discussion drew attention to the necessity to look for innovative empirical tools based on the theory of external costs and the history of ecosystems in the genetic and qualitative sense, and on explaining social behaviour to claim rights to protect natural and social environments.

In the context of the article, the definition of the social responsibility of the state was proposed.

 Keywords: external costs, internalisation determinants, mining damages, social expenditures, economic instruments, state management.

Słowa kluczowe: koszty  zewnętrzne,   determinanty  internalizacji,   szkody  górnicze,   nakłady  społeczne, instrumenty ekonomiczne, zarządzanie państwem.

http://socialspacejournal.eu/Social%20Space%20Journal%2022018(16).pdf

Abstract

Social responsibility of cities

in the context of the constitutionality of sustainable development

The term economy of social responsibility appeared in the context of the concept of 'sustainable development economics'. The starting point was R. E. Smith's statement that sustainable development is synonymous with the doctrine of corporate social responsibility. This means that social responsibility is an important aspect of the organisation's economy and its political and legal as well as administrative environment. Social responsibility requires knowledge of the directions of the state's economic policy. Also important is the social and cultural environment defined by the lifestyles and values ​​system of societies, their traditions, consumer patterns, cultural preferences and religions. The ecological environment, however, expresses the state and quality of nature. The analysis of the theory and practice of applying the doctrine of the social responsibility of the organisation led to a definition of the corporate social responsibility, including cities as business centres. It also led to the conclusion that the doctrine of the corporate social responsibility has constitutional power in Poland. Contrary to popular belief about the voluntary approach to social responsibility of the organisation, a thesis was put forward that social responsibility is a constitutional norm in Poland. In the context of cities' social responsibility, the aspects of research were indicated by: the implementation of social responsibility in cities as organisations important for the state, practices that cities develop, developing cities and indicating the best indicators of measuring cities' social responsibility. A further thesis was put forward that social responsibility applies to the entire state. On the other hand, from the point of view of barriers to sustainable development, an important goal is to look for measures and conditions that ensure long-term preservation of social responsibility, which relates to three aspects: ecological, social and economic.

 Keywords: sustainable development economic,  environmental economics,  ecological economics,  economy                 of  social  responsibility, external costs, internalisation of costs, city management

Słowa kluczowe: ekonomia zrównoważonego rozwoju, ekonomia środowiska, ekonomia ekologiczna, ekonomia odpowiedzialności społecznej, koszty zewnętrzne, internalizacja kosztów, zarządzanie miastem

http://socialspacejournal.eu/Social%20Space%20Journal%2012018(15).pdf

The doctrine of cities social responsibility

The changes in the global economic and political system in the 20th century and the cessation of some and the emergence of new economic, ecological and social crises have resulted in a return to the concept of the doctrine of the social responsibility of the organisation. The change in the classical priorities of the economy for ones of corporate social responsibility included issues of natural and social environments. The environments are the hosts for organisations that produce and distribute wealth and services. The revival of the corporate social responsibility trend in the 21st century appeared due to international social organisations, which recognised the prosperity of semi-peripheral and peripheral societies as important to follow the well-being of the core countries.

According to the doctrine of corporate social responsibility, it is possible to restore the economy of basic ethical values ​​and human rights. The model of corporate social responsibility was proposed by Richard E. Smith. In turn, Milton Friedman talks about the responsibility of profit. However, sustainable development requires the perception of different management solutions.

The organisations have their headquarters mainly in cities. And the city is also an organisation. In this context, a thesis was made: the city as a business centre is an organisation aspiring to be competitive on the global market; the city is a managed organisation to ensure the well-being of its inhabitants; the city is obliged to adopt a socially responsible attitude. Therefore, social responsibility of the city required a general definition. Such a definition was proposed in this paper.

Individual sections provide the theoretical justification for specific practices and the understanding of the importance of key terms and concepts, as well as the need for further research on the model of cities social responsibility. The issues of ethics, creation and distribution of wealth, cooperation with stakeholders and sustainable development are the basis of cities social responsibility.

Keywords: corporate social responsibility, cities social responsibility, creation and distribution of wealth, sus-

                tainable development, ethics, urban society, natural environment.

Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność organizacji, społeczna odpowiedzialność miast, tworzenie i dys-

                trybucja bogactwa, zrównoważony rozwój, etyka, społeczeństwo miejskie, środowisko naturalne.

     The city as a business center is an organization that includes lower-level organizations along with the Internet as well as the necessary techniques and technologies, as well as an attitude towards changes in relations with clients and placed in the natural and social environment.

     The purpose of the work is to justify that there is still current theorem from Rykla (2006), that The collapse of the world communist system (Second World) at the turn of the seventies and nineties of the twentieth century caused the breakdown of the political and ideological division of the world, which enabled return to the classical model of the core and periphery in the global economy system. The division is perceived in relation to the countries of Western, Central and Eastern Europe. The global economic and political system of the world has also led to the shifting of the center of gravity of development and the pace of the emergence of new cities as business centers to Asian countries (Lipińska 2018). The utilitarian purpose of the work is to initiate work on the cities' compliance with the semi-periphery and periphery of the civilization challenge of countries (and even global cities themselves) that are currently more developed. This view was expressed by Z. Rykiel (2006) claiming that the basis for meeting the civilizational challenge should be to understand that the functions constituting the core of the world system are knowledge, innovation production and management of Z. Rykla (2006). Observing the changes in the global economic and political system, it seems that one should seek an answer to the question: Is the return of the world economic and political system to small cities a form of deep ecology, i.e. a holistic view of the trend and progress in the growth of sustainable urban development seeing man as an individual in a global state? A feature of the research is their repeatability and comparability, which means that the result of the research depends on the assumptions made.

Keywords: big and small cities, ecological economics, environmental economics, sustainable development, the core of the global economic and political system, semi-periphery of the global economic and political system, the periphery of the global economic and political system, background of the global economic and political system.

Miasto jako centrum biznesu jest organizacją obejmującą organizacje niższego rzędu wraz z internetem oraz potrzebne techniki i technologie, a także nastawienie na zmiany w relacjach z klientami i umieszczoną w środowisku przyrodniczym i społecznym. 

Celem pracy jest uzasadnienie, że wciąż jest aktualne twierdzenie Z Rykla (2006 s.228), iż Upadek światowego systemu komunistycznego (Drugiego Świata) na przełomie lat siedemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. spowodował załamanie się polityczno-ideologicznego podziału świata, co umożliwiło powrót do klasycznego modelu rdzenia i peryferii w systemie gospodarki światowej. Obserwuje się utrwalenie się tego podziału w stosunku do państw Zachodniej, Środowej i Wschodniej Europy. Światowy system ekonomiczno-polityczny świata doprowadził również do przesunięcia się obecnie punktu ciężkości rozwoju oraz tempa powstawania nowych miast jako centrów biznesu do krajów azjatyckich (Lipińska 2018). Celem utylitarnym pracy jest spowodowanie podjęcia prac nad sprostaniem przez miasta semiperyferii i peryferii wyzwaniu cywilizacyjnemu krajów (a nawet już samych miast globalnych) obecnie wyżej rozwiniętych. Podgląd ten wyraził Z. Rykiel (2006), twierdząc, że podstawą sprostania wyzwaniu cywilizacyjnemu powinno być zrozumienie, że funkcjami konstytuującymi rdzeń systemu światowego są wiedza, wytwarzanie innowacji i zarządzanie Z. Rykla (2006). Obserwując dokonujące się zmiany w światowym systemie ekonomiczno-politycznym wydaje się, że należy poszukiwać odpowiedzi na pytanie: Czy powrót światowego systemu ekonomiczno-politycznego świata do miast małych jest formą głębokiej ekologii, tj. nurtem holistycznego ujęcia i postępem we wzroście zrównoważonego rozwoju miast z punktu widzenia człowieka jako jednostki w państwie globalnym? Cechą badań jest ich powtarzalność i porównywalność, a to oznacza, że wynik badań zależy od przyjętych założeń.

Słowa kluczowe: wielkie i małe miasta, ekonomia ekologiczna, ekonomia środowiska, zrównoważony rozwój, rdzeń światowego systemu ekonomiczno-politycznego, semiperyferie światowego systemu ekonomiczno-politycznego, peryferie światowego systemu ekonomiczno-politycznego, tło światowego systemu ekonomiczno-politycznego.

        The article defines the concept of safety and threats to the natural environment.
Potential goals of crisis situations - natural disasters and terrorist attacks - have been identified in the border zone, which may have a cross-border impact. The strategic role of information and decision-making management in the environment was explained as the basic phase of security or threat assessment in the international partnership. Examples are given of hazard maps and risk assessments to show how difficult it is to determine the actual threat scales. At the end, Polish-Ukrainian needs in the field of integration of information and decision management in the environment and updating of systems for notifying and warning about crisis situations were
indicated, which should also be the result of the transformation of the international security system.
Keywords: safety; danger; crisis situation; natural environment; information and decision management; hazard maps; sustainable development; bordering zone; international integration.

        W artykule zdefiniowano pojęcie bezpieczeństwa i zagrożenia wobec środowiska przyrodniczego. Określono potencjalne cele sytuacji kryzysowych – katastrof naturalnych i zamachów terrorystycznych – w strefie przygranicznej, które mogą mieć transgraniczny zasięg oddziaływania. Wyjaśniono strategiczną rolę zarządzania informacyjno-decyzyjnego środowiskiem jako podstawową fazę oceny bezpieczeństwa lub zagrożenia w partnerstwie międzynarodowym. Podano przykłady map zagrożeń i oceny ryzyka dla wykazania, jak trudno jest ustalić rzeczywistą skale zagrożenia. Na zakończenie wskazano polsko-ukraińskie potrzeby w zakresie integracji zarządzania informacyjno-decyzyjnego środowiskiem i aktualizowania systemów powiadamiania i ostrzegania o sytuacjach kryzysowych, które też powinny być skutkiem transformacji systemu bezpieczeństwa międzynarodowego.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo; zagrożenie; sytuacja kryzysowa; środowisko naturalne; zarządzanie informacją i decyzją; mapy zagrożeń; zrównoważony rozwój; strefa przygraniczna; integracja międzynarodowa.

Lipińska E. J. (redaktor), 2011: Powódź 2010 – przyczyny i skutki. W załączeniu suplement do publikacji na płycie DVD pt. Walcząc z żywiołem. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Rzeszów.

Praca zbiorowa pod red. Ewy Lipińskiej.

Naturalne zjawisko jakim była w 2010 r. powódź jest szczególnym przykładem wpływu praw natury na decyzje człowieka. Ta klęska żywiołowa, dotknęła cała Południową Europę, w tym sytuacja kryzysowa dotknęła Polskę. Publikacja zawiera zagadnienia teoretyczne i praktyczne, analizę przyczyn, przebiegu i skutków powodzi w maju i czerwcu 2010 r. na obszarze Województwa Podkarpackiego. Omówiono również specyfikę działań służb wchodzących w skład Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego Wojewody Podkarpackiego. Dokonano oceny podjętych działań i ich skuteczności w wymiarze ekologicznym, zdrowotnym, gospodarczym, ekonomicznym i społecznym.

Tekst na stronie:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/inne-publikacje/powodz-2010-przyczyny-i-skutki/ [dostęp:17.02.2018]

Lipińska E. J., Nawrot J., Czaderna E., Cwynar M., Satkowska D., 2014, Uzdrowiska województwa podkarpackiego – identyfikacja wybranych zagrożeń środowiska, w: E. J. Lipińska (red.): Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, ISBN 978-83-939271-0-4, Rzeszów.

Praca zbiorowa pod red. Ewy J. Lipińskiej

Monografia jest pierwszym publikowanym raportem o stanie i jakości środowiska w gminach posiadających status uzdrowiska i charakteryzujących się współwystępowaniem wód mineralnych z substancjami węglowodorowymi i ich naturalną, niekontrolowaną emisją do środowiska - zjawisko unikatowe w Polsce, w skali Europy i świata.

Zebrany materiał statystyczny dotyczy sytuacji demograficznej i prowadzonej działalności gospodarczej, zasobów przyrodniczych i sposobów korzystania z tego środowiska, monitoringu presji na środowisko, oceny stanu i jakości jego elementów.

Zagadnienie wpływu na geoekosystemy gmin o statusie uzdrowiska górnictwa i przemysłu naftowego jest interdyscyplinarne, obejmujące w sposób kompleksowy aspekty: techniczne i biologiczne, gospodarcze i społeczno-ekonomiczne, naukowe i polityczne, wpływające na stan, ochronę i kształtowanie środowiska człowieka.

Tekst na stronie;

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/inne-publikacje/uzdrowiska-wojewodztwa-podkarpackiego-identyfikacja-wybranych-zagrozen-srodowiska/

[dostęp:17.02.2018]

Lipińska E. J. (redaktor), 2015: Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2014 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. ISSN 2082-5544. Rzeszów.

Praca zbiorowa pod red. Ewy J. Lipińskiej.

Ochrona środowiska naturalnego polega na eliminowaniu, bądź ograniczaniu przejawów i postaw szkodliwych w nim przekształceń naturalnych i antropogenicznych. Obejmuje zespół działań związanych z zapobieganiem powstawaniu tych szkodliwych przekształceń lub ich ograniczaniem, a także rewaloryzację, rewitalizację, rekultywację i renaturyzacje elementów środowiska przyrodniczego.

Przyroda jest tym elementem jakości życia człowieka, bez którego nie osiągnie on dobrobytu swej egzystencji na Ziemi.

Monografia informuje o zasadach ochrony: powietrza, wód, powierzchni ziemi, przed polami elektromagnetycznymi, zwierząt i roślin. Informuje również o przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom - odpadom. Prezentuje funkcję Inspekcji Ochrony Środowiska w województwie.

Tekst na stronie:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-rok-2014/

[dostęp: 17.02.2018]

Lipińska E. J. (red.), 2013, Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2012 roku, miejsce opracowania: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Praca zbiorowa pod red. Ewy J. Lipińskiej

Skutki oddziaływania człowieka na środowisko przyrodnicze są widoczne w formie zdegradowanych gleb, zanieczyszczonych wód i atmosfery. Spoglądając na problem ochrony środowiska przyrodniczego przez pryzmat europy niezwykle trudno jest oszacować wielkość zaniedbań w ochronie środowiska przyrodniczego i wielkość rzeczywistych kosztów zewnętrznych ponoszonych przez organizacje za powodowane straty i szkody w środowisku naturalnym.

Ochrona środowiska naturalnego jest w gestii różnych skal społecznych.: od gospodarstw rodzinnych i przedsiębiorstwa przemysłowe, po organ rządowy i jego oddziały oraz organ samorządowy i jego oddziały, po ponadpaństwowe ugrupowania polityczne i społeczne, i organy ścigania.

Publikacja zawiera identyfikację stanu i jakości atmosfery, gleb, wód powierzchniowych i podziemnych, przyrody, emisji hałasu i emisji pól elektromagnetycznych, odpadów i działalności na rzecz ochrony środowiska oraz dobre praktyki w zakresie odnawialnych źródeł energii na terytorium Województwa podkarpackiego.

Tekst na stronie:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-rok-2012/

[dostęp: 17.02.2018]

Lipińska E. J., 2011, Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne jako instrument polityki zarządzania zasobami środowiska, Zeszyt Nr 50, Prace Naukowo-Dydaktyczne Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie, ISBN: 978-83-89259-63-6, Krosno.

Celem pracy jest pokazanie roli jednego z ważniejszych instrumentów ochrony środowiska, jakim jest planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Omówiono aspekty prawne gospodarowania przestrzenią i zasobami środowiska. Pokazano powiązanie działań administracji samorządowej, przedsiębiorców i inwestorów w realizacji zadań zagospodarowywania przestrzeni zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Wskazano warunki dostępu do informacji o środowisku i udziale społeczeństwa w jego ochronie. Wyjaśniono ogólne zasady ochrony środowiska i sposoby rozwiązywania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej. Zwrócono uwagę na prawo unijne i krajowe, bazy danych o środowisku, indywidualne systemy rozwoju lokalnych struktur samorządowych, konieczność podejmowania badań naukowych i kontynuację postępu technicznego oraz wymianę wiedzy i informacji.

            Praca pokazuje konieczność systemowego podejścia do zagadnień gospodarczych, społecznych i administracyjnych, czyli zastępowania zagadnień wycinkowych opisujących te obszary – analizami całościowymi. Wdrożenie takiej analizy jest realizacją zobowiązania państwa członkowskiego Unii Europejskiej do podejmowania działań w celu osiągnięcia porozumienia i najwyższego stopnia współpracy w układzie samorząd terytorialny – przedsiębiorca – inwestor – mieszkaniec gminy.

Lipińska E. J., 2003: Gospodarka odpadami. Zeszyt Nr 3. Prace Naukowo-Dydaktyczne Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie. Krosno.

Lipińska E. J., 2003: Zarys gospodarki odpadami. Zeszyt Nr 3. Prace Naukowo-Dydaktyczne Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie. Krosno.

Podręcznik poświęcony jest tematyce gospodarowania odpadami stałymi. Przedstawione zostały podstawowe, teoretyczne zasady zarządzania odpadami komunalnymi, przemysłowymi i niebezpiecznymi. Omówiono rolę wytwórcy i posiadacza odpadów, a także zadania gminy w tym zakresie. Autorka zwróciła uwagę na konieczność nawiązywania przez samorządy gmin współpracy z lokalną społecznością, szczególnie w zakresie informowania o planowanych inwestycjach dotyczących metod destrukcji zanieczyszczeń.

Omówione zostały wybrane elementy ekologii i technologii w powiązaniu z fizyko-chemicznymi i biochemicznymi procesami zachodzącymi w utylizowanych odpadach. Część omawianych metod rozłożona została na procesy jednostkowe zachodzące na składowiskach, w kompostowniach i w zakładach termicznej utylizacji odpadów. Uogólnione ostały teoretyczne podstawy zjawisk zachodzących na granicy faz i ich wpływ na przebieg destrukcji odpadów.

Lipińska E. J., 2004: Podstawy ochrony środowiska od atmosfery do górotworu. Zeszyt Nr 11. Prace Naukowo-Dydaktyczne Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie. Krosno.

Cykl wykładów o kształtowaniu i ochronie środowiska życia człowieka. Cała pozycja podręcznikowa składa się z trzech części: część I pt. „Ewolucyjne kształtowanie środowiska do czasów współczesnych”, część II pt. „Biosfera- moje i twoje siedlisko” oraz część III pt. „Górnictwo, jako element antropopresji”. Każda z części stanowi odrębną składową o ściśle określonej tematyce.

Lipińska E. J., 2013, Eksploatacja ropy naftowej I gazu ziemnego oraz jej skutki w obrębie pogranicza polsko-ukraińskiego – rys historyczny, w: J. Gąsior i in. (red.), Katedra gleboznawstwa, Chemii Środowiska I Hydrologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy Uniwersytetu Rzeszowskiego wspólnie z Wydziałem Biologicznym Uniwersytetu pedagogicznego w Drohobyczu, “Acta Carpathica 21”, ISBN 978-83-7667-162-8, ISBN 978-617-7235-64-3, Drohobycz, 115-120.

Polityka Wspólnoty w odniesieniu do ochrony środowiska stawia sobie za cel wysoki poziom ochrony. Uwzględniać ma różnorodność sytuacji w poszczególnych regionach Wspólnoty. Do formułowania i realizacji polityki w tym zakresie i innych polityk wspólnotowych potrzebne są informacje przestrzenne aby było możliwe połączenie informacji i wiedzy z różnych sektorów. Informacja o spółkach naftowych XIX wieku pozwala nakreślić pełny obraz powstającego przemysłu naftowego i ocenić jego wpływ na środowisko hydrogeologiczne i geologiczne. Informacja przestrzenna to również inwentaryzacja, zabezpieczenie i monitoring starych odwiertów. To ochrona obszarów, na których są uzdrowiska. Prace wiertnicze, wszystkie, powinny znaleźć odzwierciedlenie w odpowiednich dokumentach.

 Słowa kluczowe: ropa naftowa, uzdrowiska, szkoda w środowisku.

Lipińska E. J., 2015, The geological conditioning of hydrocarbon emissions resulting from soil contamination, Journal of Ecological Engineering, ISSN 229-8993, Volume 16, Issue 1, 43-49.

https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-9a589533-3d53-4b07-8e3b-0ddc5079b463/tab/summary [dostęp: 18.02.2028]

https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-c21d75e8-77ae-4358-ab21-fdd0c2bf4bf6/tab/jContent?q=sc*op*l_0*c_0journalYear_0FACET%3Aeq%3A21af3c62-bcd9-4e06-8f3f-42dceddc2a77._002015*p_0cP.1&localeQueryString=field%3D%5EjournalYear%26value%3D%5E_02015%26resourceId%3Dbwmeta1.element.baztech-22075b38-9c03-44b5-81bf-b5aaba127731%26tabType%3Dsummary%26availability%3DNOT_AVAILABLE%26supportedAjaxTabs%3Dreferences%26supportedAjaxTabs%3Dcontributors%26supportedAjaxTabs%3DjContent [dostęp: 18.02.2018]

EN

This article is an attempt to analyze and assess the natural phenomena which are emissions and hydrocarbon migration of substances into the environment. This phenomenon takes place in the Polish Carpathians, in Nature 2000 areas. Hydrocarbon substances are operated.

Keywords: geology, hydrocarbon substances, pollution, environmental protection.

Lipińska E. J. (red.), Błajda H. i in., 2014, Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2013 roku, miejsce opracowania: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Pod red. Ewy Lipińskiej

Zrównoważony rozwój jest podstawą funkcjonowania społeczeństw i kreowanej przez nie gospodarki. Ekonomia odgrywa pierwszoplanową rolę w kreowaniu stanu i jakości środowiska naturalnego. Estetyka przyrody, estetyka krajobrazów otaczających osoby, ich grupy i społeczności oraz zdrowie ekosystemów zależy od finansowania działalności wszystkich organizacji. Społeczna odpowiedzialność biznesu za środowisko naturalne została wyrażona raportem o stanie i jakości powietrza, wód, powierzchni ziemi , ochrony przed hałasem i polami elektromagnetycznymi i in.

Tekst na stronie:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-rok-2013/ [dostęp:17.02.2018]

Prezentacja wykonana i zaprezentowana na Konferencji w Drohobyczu, 21 – 23 października 2014 r. w Drohobyczu na Ukrainie. Była to Międzynarodowa Konferencja Naukowa nt. „Funkcjonowanie ekosystemów naturalnych i antropogenicznych w rejonie Karpat”, zorganizowana przez Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu, w ramach realizacji programu „Integracja środowisk naukowych obszaru pogranicza polsko-ukraińskiego”.

W Konferencji uczestniczyli pracownicy naukowi ośrodków akademickich obszaru wsparcia objętego projektem, zajmujący się problematyką biologiczno-rolniczą, przyrodniczo-matematyczną, ekonomiczną, socjologiczno-historyczną i pokrewnymi.

Prezentacja przygotowana na Konferencję nt. „Podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej a ochrona środowiska – między teorią a praktyką” współorganizowana przez Sejmik Województwa Podkarpackiego, Zakład Prawa Handlowego i Gospodarczego Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zakład Zarządzania Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie, Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska oraz organizacje studenckie.

Przedmiotem konferencji była problematyka związana z podejmowaniem oraz prowadzeniem innowacyjnej działalności gospodarczej przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego standardu ochrony środowiska w ramach realizacji postulatu zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Polski Południowo-Wschodniej.

W konferencji wzięli udział naukowcy wyższych uczelni z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Rzeszowskiego, a także przedstawiciele jednostek samorządowych.

Lipińska E. J., Kustroń-Mleczak P., Rymar S., 2011, Zarys metodyki identyfikacji dawnych wyrobisk górniczych, tzw. „kopanek ponaftowych”, na obszarze Uzdrowiska Iwonicz-Zdrój, w: J. Pinińska, Z. Frankowski (red.): Współczesne problemy geologii inżynierskiej w Polsce, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 446 (1), ISSN 0867-6143, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 199-206.

Mining works connected with prospecting for oil within the area of Iwonicz Zdrój started in 1860, in the form of mine wells, so called “kopanki”. The key  document, which keeps a record of  mine wells distribution, constitutes an old greaseproof document including cadastral plots extract with localization points of excavations. It served as a basis for outlining 13 research points.

The coordinates of research points were outlined using satellite geodetic measurement techniques, whereas the initial depth identification within the area of outlined points – using the georadar method. In order to determine the  geographic coordinates as well as the rectangular research points, a Trimble R6 satellite receiver was employed. Topographic and height surveys were performed in the area significantly diversified in terms of its morphology, as well as covered with dense, high vegetation. The applied measurement method allowed to obtain coordinates of the research points with the mean error of situational position 1.03 m, as well as with the mean error of altitude position 1.62 m. The obtained accuracy of situational and altitude positions fulfils the accuracy requirements included in the outlines of the project, and is justified by the subject of the study as well as by its aim.

Lipińska E. J., 2012, The hydrocarbon impurity of mineral waters and soils in Iwonicz-Zdrój, w: W. Biały i inn. (red.) Politechnika Śląska, Instytut Inżynierii Produkcji: Management Systems in Production Engeneering, Scientific and Technical Quarterly) No 2 (6), Wydawnictwo: PA NOVA S.A., ISSN 2299-0461, Gliwice, 32-38.

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-article-BWM1-0009-0011 [dostęp: 18.02.2018]

EN

The commune of Iwonicz�-Zdrój is a spa commune. The co�]occurrence of springs of mineral water with sources of hydrocarbon substances is characteristic of the commune. The natural emissions of hydrocarbons poses a risk of their continuous or pulsed entering into soil and water. The zone A of the health resort protection is to meet the specific requirements of environmental protection. In this zone, samples of soil and underground water were taken for laboratory tests. Substances exceeding the standards of environmental quality were fixed.

PL

Gmina Iwonicz-Zdrój jest gminą uzdrowiskową. Cechą charakterystyczną dla gminy jest współwystępowanie źródeł wód mineralnych ze źródłami substancji węglowodorowych. Naturalna emisja substancji węglowodorowych stwarza ryzyko ciągłego lub pulsacyjnego przedostawania się ich do środowiska gruntowo-wodnego. Strefa A ochrony uzdrowiskowej ma spełniać szczególne wymagania ochrony środowiska. W strefie tej pobrano próbki gleby i wody podziemnej do badań laboratoryjnych. Oznaczono substancje przekraczające standardy jakości środowiska.

Lipińska E. J., 2008, Miejsce samorządu gminnego w europejskim systemie gospodarki odpadami, Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, Czasopismo Komisji Technicznej Infrastruktury Wsi PAN, Nr 2, Kraków, 71-86.

Przedstawiono gospodarkę odpadami w gminie, kiedy Polska została członkiem Unii Europejskiej. Dokonano analizy jak administracja samorządowa przygotowana jest do realizacji zadań własnych w ochronie środowiska. Zwrócono uwagę na społeczność lokalną - ważny potencjał dla wzrostu gospodarczego podregionów i regionów.

Lipińska E. J., 2013, Substancje niebezpieczne w strefie ochrony uzdrowiskowej gminy Iwonicz-Zdrój, Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, w: P. Koszelnik, A. Kozłowski, J. Rak, S. Woliński (red.), Kwartalnik tom XXX, zeszyt 60 (nr 3/2013), Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Rzeszowskiej, ISSN 2300-5130, Rzeszów, 29-46.

Akty normalizacyjne w pewnym stopniu ujednoliciły system ochrony środowiska przyrodniczego w całej unii Europejskiej. Wprowadziły one jedynie możliwe sposoby tej ochrony. Ich celem jest zachęcanie do poszukiwania metod, technik i technologii bardziej efektywnych. Gmina Iwonicz-Zdrój posiada status uzdrowiska i ma wyznaczony teren górniczy. Wydobywa sie na jej obszarze wody mineralne, ropę naftowa i gaz ziemny. Strefy ochrony uzdrowiskowej A, B i c mają szczególne wymagania w zakresie prowadzonej na nich działalności gospodarczej.

Naturalna emisja substancji węglowodorowych stwarza ryzyko ciągłego lub pulsacyjnego przedostawania się ich do środowiska gruntowo-wodnego. Strefa A ochrony uzdrowiskowej ma spełniać szczególne wymagania w zakresie ochrony środowiska z powodu lecznictwa uzdrowiskowego prowadzonego w tej właśnie strefie.

Lipińska E. J., 2010, Substancje kontrolowane – obowiązek ochrony przed ich uwalnianiem do środowiska, Kwartalnik Górnictwo i Geologia, T. 5, Z. 4, Politechnika Śląska, ISSN 1896-3145, Gliwice, 159-168.

Podmioty używające substancji kontrolowanych mają obowiązek ich ewidencji. Te zaś, które wprowadzają do obrotu produkty, urządzenia i instalacje zawierające substancje kontrolowane mają obowiązek ich oznakowania. Obowiązków jest wiele, a wywiązywanie się z nich jest kontrolowane przez organ inspekcji ochrony środowiska.

Lipińska E. J., 2014, Ocena wpływu substancji węglowodorowych na wody powierzchniowe gmin uzdrowiskowych województwa podkarpackiego, Kwartalnik: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, w: P. Koszelnik, A. Kozłowski, J. Rak, S. Woliński (red.), Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Rzeszowskiej, T. XXXI, Z. 61 (nr 3/1/2014), ISSN 2300-5130, Rzeszów, 141-158.

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-140ebd38-3400-42a6-9534-2cdc0e565842 [dostęp: 18.02.2018]

https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-140ebd38-3400-42a6-9534-2cdc0e565842 [dostęp: 18.02.2018]

Lipińska E. J., 2012, Przewidywalność i chaos na obszarach Natura 2000. Lokalizacja inwestycji z gospodarki odpadami, (red.) Krupa Jan, Soliński Tomasz pt. Ochrona Środowiska w aspekcie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Pogórza Dynowskiego, Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego, ISBN 978-83-912615-6-9, Dynów, 161-170.

Przewidywalność w układach uporządkowanych, zarówno klasycznych, jak i kwantowych,zależy od znajomości warunków początkowych. Chaos nie jest nieprzewidywalny. Nauka o prawach natury jest podstawą podejmowania właściwych decyzji o lokalizacji inwestycji. Inwestycja w gospodarce odpadami wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania inwestycji na środowisko naturalne. jak każda inwestycja może bowiem spowodować poważną awarie przemysłową, która wywoła szkodę w środowisku naturalnym. Przykładem jest powódź w 2010 r., która nie oszczędziła obszarów natura 2000 i zlokalizowanej na nich infrastruktury technicznej.

Lipińska E. J., 2011, Kontrola i monitoring systemów zarządzania zasobami środowiska, (red.) Krupa Jan pt. Turystyka wiejska, ochrona środowiska i dziedzictwo kulturowe Pogórza Dynowskiego, Związek Gmin Pogórza Dynowskiego, ISBN 978-83-912615-7-6, Dynów, 95-106.

Inspekcja ochrony środowiska jest organem rządowym powołanym do kontrolowania podmiotów gospodarczych w zakresie przestrzegania przez nie prawa ochrony środowiska. Monitoring jest drugim zadaniem inspekcji w celu zbierania danych i informacji o środowisku naturalnym, ich gromadzenia, przetwarzania i przekazywania informacji o stanie i jakości środowiska naturalnego.

Lipińska E. J., 2009, Rejestry uwalniania i transferu zanieczyszczeń na szczeblu gminnym, w: T. Marcinkowski (red.): Kompleksowe zarządzanie gospodarką odpadami, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, ISBN 978-83-89696-72-X, Poznań, 113-124.

Opisano dostęp do informacji o zanieczyszczeniach w gminach województwa podkarpackiego. Przedstawiono przygotowanie gminnych służb ochrony środowiska do prowadzenia bazy danych o środowisku.

Lipińska E. J., 2012, Zastosowanie metody GPR do ustalenia zmian antropogenicznych w górotworze w strefie „A” ochrony uzdrowiskowej w gminie Iwonicz-Zdrój, w: A. Buchacz, F. Plewa, E. Leśko (red.): Górnictwo i geologia, Kwartalnik T. 7, Z. 2, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, ISSN 1896-3145, Gliwice, 151-164.

Metodą GPR wykonano badanie warstwy litosfery, aby uzyskać przestrzenny rozkład oraz model ośrodka litologicznego. Oceniono przydatność metody do poszukiwania i lokalizacji antropogenicznych zmian w górotworze. obiektem badań były dawne wyrobiska górnicze zwane "kopankami" Do interpretacji pomiarów GPR wykorzystano wyniki badań geologiczno-inżynierskich.

Lipińska E. J., 2008, Ekonomiczne aspekty związków przyczynowo–skutkowych w gospodarowaniu odpadami, Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego, Nr 1, T. 1, Kraków, 660-671.

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000161069511 [dostęp: 18.02.2018]

PL

Lipińska E. J., 2010, Postępowanie w przypadku awarii w transporcie kolejowym materiałów niebezpiecznych na terenach przygranicznych z Ukrainą, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Wydawca: Komisja Techniczna Infrastruktury Wsi PAN, T. 2, ISSN 1732-5587, Kraków, 23-33.

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.dl-catalog-be70f89c-926d-49db-b138-60460af47805 [dostęp: 18.02.2019]

Lipińska E. J., 2014, Ocena wpływu górnictwa i przemysłu naftowego na geoekosystemy gmin uzdrowiskowych, w: J. Dziopak, D. Słyś, A. Stec (red.): INFRAEKO 2014. Nowoczesne miasta. Infrastruktura i Środowisko, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, ISBN 978-83-7199-937-2, Rzeszów, 151-177.

Podano związek ekologii z geologią i sens oceny wpływu górnictwa i przemysłu naftowego na geoekosystemy, ze szczególnym uwzględnieniem gmin o statusie uzdrowiska o obszarów objętych europejską siecią ochrony Natura 2000. Skomentowano potrzebe archiwizacji danych przestrzennych. Oceniono - negtywnie - wpływ górnictwa i przemysłu naftowego na geoekosystemy.

Lipińska E. J., 2012, Współwystępowanie węglowodorów ze złożami wód mineralnych w obszarach uzdrowisk karpackich, w: J. R. Rak (red.): Wybrane aspekty ochrony wód i gospodarki wodnej południowo-wschodniej Polski, wschodniej Słowacji i zachodniej Ukrainy, Wydawnictwo Muzeum Regionalnego im. Adama Fastnachta, ISBN 978-83-86801-68-8, Brzozów, 65-90.

PL

Wody mineralne nie mogą być zanieczyszczane. Niektóre wody mineralne współwystępują z węglowodorami. Normatywy higieniczne dla ropy naftowej nie zostały opracowane. Emisja ropy naftowej wokół źródeł wód mineralnych powinna być monitorowana. Ocena współwystępowania ropy naftowej i wód mineralnych powinna być elementem planów rozwoju gmin.

 Słowa kluczowe: wody mineralne, geologia, ropa naftowa, migracja, ochrona środowiska

 EN

Mineral waters cannot be contaminated. Some mineral waters can be found with petroleum. Sanitary norms for petroleum were not elaborated. The emission of petroleum around the sources of mineral waters should be monitored. The estimation of co-occurrence of petroleum and mineral waters should be included in plans of the development of communes.

 Keywords: mineral water, geology, petroleum, migration, environmental protection

Poruszono problem naturalnej emisji i migracji substancji węglowodorowych na obszarze Karpat polskich, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów sieci europejskiej Natura 2000

Lipińska E. J., 2011, Wstęp do oceny geologiczno-inżynierskiej perspektywicznych obszarów poszukiwań węglowodorów w antyklinach obszarów fałdowych, w: Ewa J. Lipińska (red.): Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2010 r., Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, ISSN 2082-5544, Rzeszów, 123-131.

Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego dostarcza surowców energetycznych, strategiczny produkt funkcjonowania gospodarki na całym świecie. polska posiada zasoby węglowodorów. Zbadanie i gospodarcze ich wykorzystanie wymaga poszukiwania innowacyjnych technik i technologii. Budowa geologiczna polskich złóż sprawia obecnie trudności w ich gospodarczym wykorzystaniu. ważne są też podstawy prawne i dostęp do informacji. Emisja węglowodorów do środowiska powinna być zintegrowana z celami ochrony środowiska i rozwoju gospodarczego według zasady zrównoważonego rozwoju. Tym bardziej, że społeczności lokalne korzystają z tych surowców do indywidualnych celów.

Lipińska E. J., 2011, Naturalna emisja płynów złożowych w sprzężeniu z celami ochrony uzdrowiskowej, w: Ewa J. Lipińska (red.): Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2010 r., Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, ISSN 2082-5544, Rzeszów, 131-139.

Lecznictwo uzdrowiskowe jest zadaniem złożonym. Korzysta z naturalnych warunków środowiska przyrodniczego w poprawianiu jakości zdrowia człowieka. Złoża leczniczych wód mineralnych są zwykle podstawa lecznictwa uzdrowiskowego. Często współwystępują one ze złożami węglowodorów, co jest charakterystycznym zjawiskiem polski południowo-wschodniej. Ale obszary ochrony uzdrowiskowej podlegają tez szczególnej ochronie środowiska naturalnego. kontrola naturalnej emisji węglowodorów do środowiska powinna zostać więc objęta państwowym monitoringiem środowiska. Obecnie jest ona poza kontrolą, tj. następuje niekontrolowana emisja węglowodorów do środowiska przyrodniczego w Polsce.

Lipińska E. J., 2010, Podkarpacki cud natury, w: E. J. Lipińska (red.): Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2009 r., Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Rzeszów, 132-136.

Ekonomiczne i celowe zrównoważenie rozwoju górnictwa naftowego wymaga oceny historycznej terenów obecnie wyłączonych spod tej działalności górniczej. Te tereny poprzemysłowe znajdują sie obecnie często w dyspozycji gospodarstw leśnych i w prywatnym posiadaniu. Rekultywacja obszarów poprzemysłowych jest kosztowna, stąd też często te zdegradowane obszary nie mają swego właściciela. Starostowie prowadzą rejestry obszarów zdegradowanych i oni mają obowiązek rekultywowania obszarów nie posiadających swego właściciela, który poniesie koszty rekultywacji. Inwentaryzacja obszarów nie jest w pełni wykonana, chociaż autorka podjęła taką próbę w ramach badan własnych.

Polska jest jednym z nielicznych krajów Europy i świata posiadającym własne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Współczesne warunki techniczne i technologiczne nie pozwalają jednak na ich pełne wykorzystanie gospodarcze. Innowacyjne technologie wciąż są potrzebne w tej dziedzinie gospodarczej.

Naftowe dziedzictwo techniczne Podkarpacia lata 1854-1939 jest informacja o historycznej działalności górnictwa naftowego i jego rozwoju, dla obecnego zrównoważonego rozwoju na terytorium Polski, umożliwiający współprace z Ukrainą, obszarem współwystępowania wód mineralnych, ropy naftowej i gazu ziemnego. Są to strategiczne surowce energetyczne świata wciąż nieumiejętnie wykorzystywane przez oba sąsiadujące kraje.

Prezentacja przygotowana dla Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie:

https://wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/Brzozow-2009.pdf [dostęp: 18.02.2018].

Lipińska E. J., 2009, Dziedzictwo czy ryzyko środowiskowe pozostałości dawnych robót górnictwa naftowego? w: J. Skowronek (red.): Innowacyjne rozwiązania rewitalizacji terenów zdegradowanych, Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego Sp. z o.o. w Lędzinach i Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, ISBN 978-83-905712-8-7, Katowice – Lędziny, 27-35.

Historyczne ujęcie współczesnego zjawiska emisji i migracji substancji węglowodorowych do środowiska przyrodniczego w Polsce, na przykładzie podkarpackich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Podstawowe spółki i koncerny naftowe działające w górnictwie i przemyśle naftowym lat przedwojennych.

Lipińska E. J., 2010, Dziedzictwo środowiskowe po zachodnim zagłębiu naftowym (jasielsko-krośnieńskim), w: J. Skowronek (red.): Innowacyjne rozwiązania rewitalizacji terenów zdegradowanych, Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego Sp. z o.o. w Lędzinach i Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, ISBN 978-83-905712-9-4, Katowice-Lędziny, 179-186.

Zachodnie zagłębie naftowe jasielsko-krośnieńskie lat przedwojennych i historyczna działąlnośc górnictwa i przemysłu naftowego.

Lipińska E. J., 2010, Prawo naftowe w Galicji (1854-1913), w: J. R. Raka (red.): Walory ekologiczne i turystyczne północnej części Euroregionu Karpackiego, Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta w Brzozowie, ISBN 978-83-86801-49-7, Brzozów 2010, 373-388.

Jest to historia rozwoju prawa naftowego w Galicji. Prawa opartego na poszukiwaniu i eksploatacji zasobów środowiska naturalnego bez dbałości o stan tych zasobów i stan środowiska przyrodniczego. To wstęp do dalszych badań rozwoju prawa górniczego aż po współczesny zrównoważony rozwój i oceny oddziaływania na środowisko działlności górniczej i podmiotów tej branży gospodarki..

Lipińska E., 2008, Środowisko naturalne w polityce gospodarczej Unii Europejskiej i możliwości współpracy Polski z krajami Europy Wschodniej, w: J. Misala (red.) Współpraca gospodarcza Polski ze wschodnimi krajami sąsiedzkimi oraz Estonią, Łotwą i Mołdową, Dotychczasowy rozwój i perspektywy, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, ISBN 978-83-7351-400-3, Radom, 241-250.

Ustanowienie wspólnego rynku, unii gospodarczej i walutowej ułatwia współpracę sąsiedzką między państwami. Polska po swojej wschodniej granicy ma kilku sąsiadów , z którymi współpraca może dotyczyć ochrony środowiska przyrodniczego. Współpraca międzynarodowa to także współpraca z krajami nie bezpośrednio sąsiadującymi. Ale zanieczyszczenia nie znają w ogóle granic. Stąd transgraniczne przeciwdziałanie im pełni istotna funkcję we współpracy międzynarodowej.

Lipińska E. J., 2008, Partnerstwo społeczno-administracyjne w zarządzaniu odpadami gmin polskich, Katolicki Uniwersytet Lubelski, ISBN 978-83-7441-929-1, Lublin 2008, 184-196.

W referacie zarysowano główne cele, jakie postawiła sobie jednocząca narody Europa, z dziedziny ochrony środowiska naturalnego, w tym gospodarki odpadami. Uznano je za istotne dla zachowania harmonijnego związku między narodami w zakresie spójnego postępu gospodarczego, społecznego i kulturowego. Zwrócono uwagę na wybrane programy i inicjatywy społeczne, jakie były podejmowane w Europie i w Polsce. Wskazano przykłady społeczno-administracyjnego partnerstwa w lokalnej gospodarce odpadami komunalnymi.

Lipińska E. J., 2008: Polityka zjednoczonej Europy w ochronie środowiska naturalnego. Polska i świat wobec wyzwań współczesności; w: W. Gizicki, D. Gizicka (red.): Aspekty polityczne, ekonomiczne i formalnoprawne. Katolicki Uniwersytet Lubelski, ISBN 978-83-7441-929-1.

Czynnik społeczny w wdrażaniu polityki ochrony środowiska jest priorytetem w zjednoczonej Europie przez wspólną politykę i prawo ochrony środowiska. Przyroda i jej zdrowie przekłada się na zdrowie człowieka. Zdrowie człowieka uzależnione jest od wszystkich czynników środowiska przyrodniczego i stanu tego środowiska. Rozwijanie współpracy międzynarodowej w gospodarce musi współcześnie uwzględniać i czynnik społeczny i czynnik kulturowy i środowiska przyrodniczego. Polityka w zakresie planowania przestrzennego inwestycji uwzględniać więc musi i transgraniczne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze.

Лiniнcькa Є. Я., 2007, Eкологічна освіта caмoвpядних cпiльнoт прикордоння Польщi тa Yкраїни, в. Giзiцький (ред.): Кордон мiж Польщeю тa Yкраїною: йoгo знaчeннa для peгioнy i Європи, Видавництвo ЛЮБЛІНСЬКoгo Католицькoгo університетy, ISBN 978-83-7363-504-3, Люблін 2008, 84-96.

Lipińska E. J., 2007, Ecological Education of Self-Governing Communities in the Polish-Ukrainian Borderland, e: W. Gizicki (editors): Polish-Ukrainian Border’s Significance for the Region and Europe, The John Paul II Catholic University of Lublin, ISBN: 978-83-7363-505-0, Lublin 2008, 90-103.

The ecological education is one part of the general system of environmental protection management. The organs responsible for it are administrative institutions in charge of the execution of public tasks. The ecological education brings about changes in behaviour patterns, attitudes and the will to cooperate of the residents of a given area and is one step in the process of society’s development and the improvement of living conditions in the border land, leading to better economic development of these regions.

Lipińska E. J., 2008, Edukacja ekologiczna wspólnot samorządowych przygranicza Polski i Ukrainy, w: W. Gizicki (red.): Granica Polski i Ukrainy: bariera czy szansa współpracy? Katolicki Uniwersytet Lubelski, ISBN 978-83-7363-503-6, Lublin, 103-116.

Edukacja ekologiczna stanowi część ogólnego systemu zarządzania ochroną środowiska. Odpowiedzialne są za nią organy administracji powołane do wykonywania zadań publicznych. Edukacja ekologiczna prowadzi do zmiany wzorców zachowań, postaw i współpracy ludzi. Stanowi jedno z ogniw rozwoju społecznego i poprawy warunków życia ludności zasiedlającej przygraniczne terytoria. W rezultacie jest krokiem do wzrostu gospodarczego tych regionów.

Lipińska E. J., 2012, Korupcja – możliwości wystąpienia zjawiska w Inspekcji Ochrony Środowiska, [w] K. Mieckowska-Czerniak, K. Radzik-Maruszak „20 lat samorządu terytorialnego polsce, sukcesy, porażki, perspektywy”; Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, ISBN 978-83-7784-204-1, Lublin, 675-691.

Inspekcja Ochrony Środowiska (IOŚ) jest narzędziem systemu prawnego, które służy do konsekwentnego wdrażania i egzekwowania unijnego prawa ochrony środowiska. Zadania IOŚ wykonuje Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ) oraz wojewodowie. Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, jako kierownika wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska (wioś), wchodzącej w skład zespolonej administracji wojewódzkiej. Do zadań należy kontrola i monitoring stanu środowiska oraz przeciwdziałanie poważnym awariom.

Korupcja jest zjawiskiem, które jest, lub powinno być, przedmiotem szczególnego zainteresowania w obszarze instytucjonalnym i psychologicznym. Zjawisko to jest przedmiotem zainteresowania społecznego i medialnego (skargi i wnioski na działalność organu lub jego pracowników). Niezależnie od skali korupcji i szczebla nadużycia władzy dla osiągnięcia korzyści innej niż publiczna - zjawisko to jest zawsze negatywnie oceniane.

Korupcja jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym i nie da się zastosować prostej analizy do oceny tego zjawiska. Raporty poświęcone korupcji w Polsce nie wymieniają IOŚ jako organu zagrożonego korupcją. Różnorodność spraw, które w służbie tej mogą zasługiwać na miano korupcji  nie powinna być czynnikiem, który uniemożliwia analizę i ocenę tego zjawiska. Danych statystycznych jest brak na ten temat ale badania zjawiska powinny być zdaniem autorki prowadzone. Analiza zjawiska korupcji i przyczyn jej występowania pozwoli na przygotowanie strategii zapobiegania i eliminowania zjawiska. Celem zasadniczym jest osiąganie najwyższego stopnia zaufania społecznego do procesów decyzyjnych mających miejsce w strukturach władzy krajowej, regionalnej i lokalnej.

Lipińska E. J., 2008, Europejska mapa drogowa wzmacniania polityki ochrony człowieka i środowiska, [w] „Społeczne dylematy Europy „; Katolicki Uniwersytet Lubelski, ISBN 978-83-7611-171-1, Lublin, 320-333.

PL

Historia ochrony środowiska w Polsce ma swoje przedwojenne tradycje. W Europie intensyfikacja działań proekologicznych nastąpiła w większości krajów w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku. Był to początek nowej ery w zakresie badań środowiskowych. Wiek dwudziesty pierwszy jest nowym etapem, w którym zdobycze nauk humanistycznych i technicznych kierują szczególną uwagę na ochronę i kształtowanie środowiska życia człowieka.

 EN

History of environmental protection has pre-war traditions in Poland. Intensification of pro-ecological operation has followed in Europe in majority country in lats seventieth twentieth centuries. There was start of new era in range of environmental research. Century twenty-first is new period in which acquisitions of humanistic sciences and they lead technical on protection particular note and forming of environment of life of person.

Lipińska E. J., 2007, Protection of air and water in the border area Polish and Ukraine, CoЦiaльнo-eкoнoмiчнi npoблeмi cyчacнoгo nepioдy Yкраїни, Mexaнизмi взaЄмoдű cyб’Єктiв eкoнoмiчниx вiднocин y тpaнcкopдoннoмy пpocтopi, Нaцioнaльнa aкaдeмiя нayк Yкраїни, Iнcтитyт peгіoнaльниx дocлiджeнь. Випycк 4 (102), ISSN 2071-4653, львiв 2013, 226-235.

EN

The article presents the results of studies monitoring the air and water. Research is conducted according to the guidelines of the European Union. This law transposed into Polish law. Research methods are uniform in Poland. This means that it can be compared with the results of other laboratories regional environmental inspectorates. Some studies are based on the Subcarpathian voivodeship. Some studies only areas located at the border of Polish and Ukrainian. Joint monitoring and research to make the environment is important to the health and life of the people and for the environment.

Pstrągowa 2013. Prezentacja wygłoszona na konferencji pt.: „Nowoczesna, zrównoważona turystyka – szansą na przełom gospodarczy powiatu strzyżowskiego” w ramach projektu - modelu Aktywizacji Powiatu Strzyżowskiego.

Udział brali samorządowcy, organizacje pozarządowe, przedstawiciele parków, Lasów Państwowych, szkół, ośrodków kultury, lokalnych firm. Organizatorami byli starosta strzyżowski oraz Stowarzyszenie Klaster Jakości Życia Kraina Podkarpacie. Celem było, m.in., przedstawienie projektu „Model Aktywizacji Powiatu Strzyżowskiego (MAPS)”,  w perspektywie rozwoju gospodarczego, szczególnie turystycznej. Na spotkaniu głos zabierali prezes Doliny Lotniczej i WSK Mielec Marek Darecki, starosta Robert Godek Monika Szymańska, prezes Klastra Kraina Podkarpacie, prof. Leszek Woźniak z Politechniki Rzeszowskiej czy Jarosław Reczek, dyrektor Departamentu Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego. Dr Hubert Kotarski, zastępca dyrektora Instytutu Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego przedstawił propozycję projektu badawczego MAPS „Model Aktywizacji Powiatu Strzyżowskiego” zaś dr inż. Ewa Lipińska, przedstawiła stan środowiska i walory przyrodnicze powiatu strzyżowskiego.

Prezentacja przedstawiona i zreferowana na I Ogólnopolskim Kongresie Recyklingu pt. Nowe prawo o odpadach. Recykling: obowiązek, konieczność czy moda?, organizator: Stowarzyszenie EKO-PAK w Warszawie, miejsce odbycia konferencji: Warszawa 2013.

W 2012 r. wykład nt Obowiązków przedsiębiorców z zakresu gospodarki odpadami w świetle nowych uwarunkowań prawnych, organ/podmiot zlecający wykonanie: Konferencja dla przedsiębiorców powiatu jasielskiego, organizator: Jasielskie Stowarzyszenie Przedsiębiorców, charakter udziału: wykładowca.

I w tym samym 2012 r. wykład na powyższy temat na Konferencji dla przedsiębiorców, organizator: Konsorcjum Olejów Przepracowanych – Organizacja Odzysku S.A. w Jedliczu, charakter udziału: wykładowca.

OCHRONA ŚRODOWISKA JAKO WARUNEK ROZWOJU REJONU TARNOBRZESKIEGO - tytuł konferencji jaka odbyła się w Tarnobrzegu w 2009 r., zorganizowanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, na której została przedstawiona wymieniona wyżej prezentacja wraz z jej omówieniem.

https://wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/1.pdf [dostęp: 18.02.2018].

W 2011 r. wykład dla Krośnieńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Prezentacja wygłoszona na Konferencji pt. Problemy ekologiczne w transgranicznych regionach polsko-ukraińskich i sposoby ich rozwiązywania, zorganizowanej przez Instytut Stosunków Międzynarodowych Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu i Państwową Akademię Nauk Ukrainy - Instytut Badań Regionalnych we Lwowie, miejsce odbycia konferencji: Jarosław 2013.

Prezentacja przygotowana dla Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie,

https://wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/prezentacja(1).pdf [dostęp: 30.06.2009 i 18.02.2018].

W 2011 r. wykład dla Krośnieńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku

https://wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/transport_kolejowy.pdf  [dostęp: 22.12.2009; 18.02.2018], charakter udziału: autorka - prezentacja przygotowana dla Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, przedstawiona na spotkaniu z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska w 2009 r..

Prezentacja na stronie internetu https://wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/azbest_audycja_telewizyjna.pdf  [dostęp: 20.08.2009; 18.02.20180], prezentacja przygotowana dla Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie; charakter udziału: autorka.

Lipińska E. J., 2010, Czy państwowa ochrona środowiska jest wspierana przez kolizję interesów prywatnych z publicznymi? w: Ura E., Stelmasiak J., Pieprzny S., praca zbiorowa Człowiek a środowisko. Aspekty prawno-społeczne, Uniwersytet Rzeszowski, ISBN 978-83-61441-33-5, Rzeszów, 67-85.

Europa jest jednością w różnorodności. Ale zdumiewa fakt, w jak wielu płaszczyznach kraje członkowskie stają się do siebie podobne. Jedność Europy wyraża się również w jej otwartości. Jedna z otwartych płaszczyzn współpracy jest ochrona środowiska, jej teoria i praktyka, ekonomia i zrozumienie potrzeb. Społeczności lokalne, krajowy system samorządowy i odpowiedzialność za realizację siódmego programu Wspólnoty za jakość życia nie zawsze może być regulowana prawem powszechnym. A jednak to prawo daje społecznościom podstawy do dochodzenia swoich praw za szkody wyrządzone w środowisku. Funkcjonować więc musi interdyscyplinarny układ instytucjonalny doradczo-negocjacyjny, skuteczny i w pełni wdrożony, aby interesy społeczne, narodu i państwa były skutecznie osiągane.

Lipińska E. J., 2010, Transpozycja europejskiej idei gospodarki odpadami do społeczno-administracyjnego systemu lokalnego w Polsce a warunki współpracy z Ukrainą, Monografia Wyższej Szkoły Gospodarczej, ISBN 83-923333-4-9, Przemyśl, 25-40.

Gospodarka odpadami w polskich gminach wymaga monitoringowej analizy wielu szczebli życia społecznego, gospodarczego, kulturowego i politycznego. Prawny aspekt służy do ich połączenia w integralną całość, zarówno w Polsce, jak i Europie. W takim ujęciu zauważyć można ich wzajemną zależność i wpływ na decyzje, których skutki widoczne są dopiero w przyszłości.

W referacie za istotne uznano „uchwycenie” inicjatyw podejmowanych w zakresie regionalnej i lokalnej ochrony środowiska przez odpadami, jako element współpracy Polski i Ukrainy. 

 Słowa kluczowe:

Unia Europejska, idea samorządowa, współpraca przygraniczna, ochrona środowiska, odpady komunalne, partnerstwo społeczne, administracja samorządowa

Lipińska E. J., 2008, Współpraca w dziedzinie środowisko, jako przykład partnerstwa Polski i Ukrainy, w: A. Podraza: Stosunki gospodarcze Polski i Ukrainy: szanse i wyzwania. Wydawnictwo: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, ISBN: 978-83-7363-524-1, Lublin, 112-124.

Fizyczne zasoby środowiska naturalnego mogą się wyczerpywać, w miarę ich eksploatacji, i niekiedy stawać coraz rzadszymi. Proces ten, jako nieodwracalny, może niekorzystnie wpływać na przyszły rozwój gospodarczy i społeczny. Obecnie skutki środowiskowe sposobu wykorzystywania zasobów nieodnawialnych budzą większe obawy niż możliwość wyczerpania się tych zasobów. Stanowią poważniejszy problem ekologiczny, niż ryzyko ich wyczerpania.

Problemów ekologicznych, powstałych w wyniku eksploatacji zasobów, zanotowanych jest wiele. Niekiedy są trudne do naprawienia, nawet poprzez częściową niwelację ich skutków. Często przyczynę takiego stanu rzeczy należy poszukiwać w przeszłości, w której brak było unormowań prawnych wymuszających „humanitarny” sposób korzystania ze środowiska. Jednym z poważniejszych problemów w tym zakresie jest problem ekologiczny, jaki istnieje do dzisiaj w rejonie polskich Bieszczad i wschodniej części Ukrainy, związany z wyrobiskami górniczymi (kopankami), jako pozostałości po pionierskich czasach eksploatacji ropy naftowej w XIX wieku. Aby móc opracować, w formie dokumentacji, przynajmniej w sposób ogólny, problem ekologiczny starych wyrobisk górniczych niezbędne jest podjęcie, jako pierwszy etap strategicznego partnerstwa Polski i Ukrainy, kompleksowych badań oceniających stopień, rodzaj oraz obszar występującego  zagrożenia środowiskowego.

Lipińska E. J., 2007, Synergia systemów zarządzania środowiskiem w gminie, w dziedzinie gospodarki odpadami, w: T. Hus (red.): Środowiskowe aspekty melioracji wodnych, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Wrocław, 131-139.

Wdrożenie systemu zarządzania środowiskiem w gminie obejmuje pewne etapy kluczowych działań. Przede wszystkim, są to: opracowanie polityki środowiska (z audytem wewnętrznym); organizowanie i budowa systemu zarządzania środowiskowego uwzględniającego priorytety; szkolenie pracowników; wdrażanie i monitorowanie zarządzania środowiskiem; wdrażanie nowych technik i technologii środowiskowych; rejestrowanie i monitorowanie efektów i kosztów realizacji systemu; doskonalenie systemu i funkcjonowanie przedsiębiorstwa z punktu widzenia ochrony środowiska.

Spójność tak rozumianego gminnego systemu zarządzania środowiskiem oznacza: identyfikację obszarów, które powinny podlegać integracji; pełne zaangażowanie wszystkich  funkcjonariuszy gminnej administracji państwowej i mieszkańców  w proces tworzenia systemu; kreatywność zbiorową i indywidualną  realizowaną poprzez motywację wszystkich użytkowników gminy; opracowanie, indywidualnie dla każdej gminy, zestawu wskaźników o charakterze ekologicznym i ekonomicznym oraz mierników ilościowych i jakościowych. Ostatni etap obejmować będzie: realizację przyjętych ustaleń i procedur działania zintegrowanego zarządzania, ustalenie potrzeb szkoleniowych i sporządzenie planu szkoleń, ustalenie zaplecza technicznego (stan obecny i wymagany), rozpoznanie działań zapobiegających powstawaniu niekorzystnych oddziaływań, powołanie przedstawiciela ds. zintegrowanego systemu.

Lipińska E. J., 2010, Zapobieganie awariom u przedsiębiorcy, Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa, Nr 4 (723), Indeks 357022, ISSN 0860-6846, Warszawa, 68, CD, 35, 1-8.

Zapobieganie awariom przemysłowym jest jednym z zadań inspekcji ochrony środowiska. jest to prewencja zapobiegająca powstawaniu szkodom w środowisku przyrodniczym, zapobieganiu narażania ludzi na utrate zdrowia i życia.

Lipińska E. J., 2008, Zapobieganie i naprawa szkód w środowisku spowodowanych wyciekiem ropy naftowej, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, Nr 6(701), Indeks 357022, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle „ORGMASZ”, ISSN 0860-6846, 76 CD, 47, 1-9.

Odpowiedzialność cywilna za środowisko przyrodnicze polega na zapobieganiu szkodom i ich naprawie, zgodnie z europejską zasadą "zanieczyszczający płaci". Miejsca te trzeba zidentyfikować. Studnie kopane w XIX w. w poszukiwaniu ropy naftowej są obecnie wciąż miejscami zanieczyszczania środowiska naturalnego.

Lipińska E. J., Rykiel Z., 2008, Nowe techniki w zarządzaniu środowiskiem, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw, Nr 6 (701), Indeks 357022. ISSN 0860-6846, Warszawa, 76+ CD.

Cele gospodarki odpadami koncentrują się na wdrażaniu nowych technik. Potrzeby w tym zakresie wciąż są bardzo duże. Korzystanie ze środków finansowych unii europejskiej zależy od umiejętności ich rozdysponowania na krajowe cele inwestycyjne. Przyjęcie strategii zarządzania przez techniki przyjazne środowisku i dostosowane do potrzeb społecznych umożliwia rozwój gospodarczy i społeczny zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. cel tego rozwoju wynika jednak z faktu, że środowisko jest kategorią społeczną, nie zaś fizyczną, biologiczna ani techniczną.

Lipińska E. J. 2012, Składowiska pod nadzorem. Gospodarka odpadami komunalnymi w województwie podkarpackim, Dwumiesięcznik „Odpady i Środowisko”, nr 3 (75), ISSN 1508-9886, nr indeksu: 906247, Warszawa, 6-9.

Traktat akcesyjny zobowiązuje Polskę do zapewnienia, aby wszystkie eksploatowane składowiska odpadów komunalnych spełniały wymogi ochrony środowiska do końca 2011 roku. Jak sytuacja w tym zakresie przedstawia się w województwie podkarpackim?

Lipińska E. J., 2009, Spółki naftowe zachodniego zagłębia naftowego zjednoczone w Koncernach „Premier” i „Dąbrowa” (1885-1935), Kwartalnik Prawo i środowisko, nr indeksu 907456, nr 3 (59)/09, ISSN 1234-8937, Warszawa 2009, 138-147.

Spółki i koncerny naftowe XIX -wieczne, powstałe na ówczesnym terytorium Galicji i w Polsce, które po 1939 r. straciły swoje wpływy gospodarcze.

Lipińska E. J., 2008, Tereny zdegradowane ropopochodnymi w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gmin; w: G. Malina (red.): Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych O/Wielkopolski, ISBN 978-83-89696-26-6, Poznań, 57-66.

Tereny południowo-wschodniej Polski posiadają liczne obszary objęte różnymi formami ochrony środowiska naturalnego. Znajdują się tu też miejsca zdegradowane dawna i obecna działalnością górnictwa naftowego. dawna działalność nie jest dokładnie zidentyfikowana i oznaczona na mapach. Chodzi o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, będące podstawowa informacją dla potencjalnych inwestorów gospodarczych. Jak sytuacja ta wygląda w gminach województwa podkarpackiego zilustrowano w artykule.

Lipińska E. J., 2011, Monitoring przyrody w powiązaniu z interesem publicznym i prywatnym, Monografia (red.) Rak J. R. pt. Woda i surowce odnawialne a ich oddziaływanie na środowisko naturalne, Muzeum Regionalne im. Fastnachta, ISBN 978-83-86801-62-6, Brzozów, 173-194.

Skala zagrożeń wobec przyrody jest współcześnie tak duża, że wysiłki podejmowane na rzecz jej ochrony w jednym kraju okazują się nieskuteczne. Ochrona przyrody jest również obowiązkiem społeczeństw. Inspekcja ochrony środowiska kontroluje natomiast podmioty gospodarcze w zakresie przestrzegania jej ochrony. Monitoring przyrody jest integralna częścią oceny uwarunkowań działających systemów zarządzania środowiskiem naturalnym. Odpowiadają za niego też gminy samorządowe i ich wspólnoty samorządowe.

Lipińska E. J., 2007, Gospodarka odpadami w gminie na tle przepisów Unii Europejskiej, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Wielkopolski, Nr 851, ISBN 978-83-60055-19-X i ISBN 978-83-89696-96-7, Poznań, 421-434.

Dostrzegana ale niedoceniana barierą wdrażania nowych systemów zagospodarowywania odpadów komunalnych jest czynnik społeczny. A to on powinien stanowić zakumulowany zasób wiedzy i kompetencji. Idea gminnej gospodarki odpadami leży w gestii jej włodarzy. To oni maja dążyć do sprzężenia i pełnej współpracy ze wspólnota samorządową. Jak to jest w rzeczywistości? Odpowiedź częściową udziela artykuł.

Lipińska E. J., 2005: Społeczno-gospodarcze relacje między gminną jednostka samorządową a wspólnota gminna w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych. [W:] S. Zabawa, B. Kozłowska (red.) "Efektywność gospodarowania odpadami"; VI Forum Gospodarki Odpadami. ISBN 83-60055-04-1; ISBN 83-89696-80-0. Poznań: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Wielkopolski.

Realizacja zmian administracyjnych, społecznych i gospodarczych w gminach, wprowadzająca nowoczesne systemy gospodarki odpadami nabiera zupełnie innego znaczenia w czasie i przestrzeni w oparciu o gminną ideę w tym zakresie. Badania administracyjno-społeczno-gospodarcze pokazują jak te zmiany zachodzą w czasie i przestrzeni lokalnych wspólnot samorządowych.

Lipińska E. J., 2008, Planowa gospodarka odpadami jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego, Akademia Pomorska, Instytut Geografii, ISBN 978-83-7467-008-1, Słupsk, 509-515.

Komunikacja społeczna w dziedzinie promocji racjonalnych pod względem społeczeństwa i środowiska przyrodniczego zachowań i postaw w procesach decyzyjnych na szczeblu gminy pozwala na wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju. Ilustracja opinii urzędników, jak przebiega proces wdrażania nowych systemów i uregulowań prawnych w gospodarce odpadami i stosunek społeczności gminnych do tych kwestii jest bądź barierą, bądź katalizatorem zrównoważonego rozwoju gospodarki odpadami w gminach polskich.

Lipińska E. J., 2007, Polaryzacja systemu zarządzania gospodarką w Województwie Podkarpackim, w: T. Hus (red.): Środowiskowe aspekty melioracji wodnych, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Wrocław, 141-147.

System zarządzania środowiskiem wiąże się z postulatem zrównoważonego rozwoju. Według PN-ISO 14050 system zarządzania środowiskiem jest częścią ogólnego systemu zarządzania, który obejmuje: strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury oraz środki potrzebne do opracowania, wdrożenia, realizowania, przeglądu i utrzymania polityki środowiskowej.

Gmina sama decyduje o granicach swojej działalności. Gmina wprowadza system zarządzania środowiskiem. Badania poziomu wdrażania systemu zarządzania gospodarka odpadami są częścią jej działań w wymienionym systemie.

Lipińska E. J. (red.), Błasik S. i in., 2012, Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2011 roku, miejsce opracowania: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Raport znajduje się pod adresem:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-rok-2011/

Lipińska E. J. (red.), Błasik S. i in., 2011, Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2010 roku, miejsce opracowania: Biblioteka Monitoringu Środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Raport znajduje sie pod adresem:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-rok-2010/

Lipińska E. J. (red.), Bednarski J. i in., 2010, Raport o stanie środowiska w Województwie Podkarpackim w 2009 roku, miejsce opracowania: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Raport znajduje sie pod adresem:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-rok-2009/

Lipińska E. J. (red.), Bednarski J. i in., 2009, Stan środowiska w województwie podkarpackim w latach 1999-2008, miejsce opracowania: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Publikacja znajduje się pod adresem:

https://wios.rzeszow.pl/publikacje/publikacje-o-stanie-srodowiska/raporty-o-stanie-srodowiska-w-woj-podkarpackim/raport-za-lata-1999-2008/

Lipińska E. J., 2007, Samorząd gminny i jego funkcja w zarządzaniu gospodarką odpadami w gminie, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw Nr 6 (689), Indeks 357022, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Warszawa, 80, CD, 22, 1-9.

Badaniem objęto dwie grupy: gminną administrację samorządową i członków wspólnoty samorządowej. Badania dotyczyły świadomości ekologicznej dotycząca systemów gospodarki odpadami w gminach Podkarpacia.

Lipińska E. J., 2007, Samorząd terytorialny i jego funkcja w zarządzaniu gospodarką odpadami w gminie, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw Nr 6 (689), Indeks 357022, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Warszawa, 81, CD, 23, 1-10.

Do zadań samorządu terytorialnego należy tworzenie lokalnych i regionalnych strategii i planów rozwoju w zakresie gospodarki odpadami. Współpraca gminnej administracji z społecznością lokalną jest podstawa wzrostu zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym.